Antarktika’nın buz tabakası yıllar sonra ilk kez büyüyor

Antarktika Buz Tabakası (AIS), son yıllarda giderek azalan kütlesiyle küresel deniz seviyelerinin yükselişine dair kilit bir rol oynamaktadır. Özellikle son on yılda hız kazanan bu kayıp, Batı Antarktika ile Doğu Antarktika’nın bazı bölgelerinde endişe verici ölçülerde kendini göstermiştir. Ancak 2021-2023 döneminde, beklenmedik bir dönüşümle buz kütlesinde net artışlar gözlemlenmiştir; bu değişim, yağışlarda görülen anomaliyle paralellik göstermektedir ve onlarca yılın ardından ilk kez kütlede bir kazanç yaşanmıştır.

GRACE (Yerçekimi Kurtarma ve İklim Deneyi) ile onun devamı GRACE-FO’dan elde edilen veriler, AIS’nin kütle değişikliklerine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Uzun yıllar boyunca buz kaybının süreceği varsayımı hakim olmuş ve bu süreç deniz seviyelerinin yükselmesine zemin hazırlamıştır. 2002-2010 döneminde AIS, yılda yaklaşık 73,79 Gt kütle kaybı yaşarken; 2011-2020’de bu değer iki katına çıkarak 142,06 Gt’a ulaşmıştır. Bu yoğun kayıp özellikle Batı ve Doğu Antarktika’daki Wilkes Land-Queen Mary Land (WL-QML) bölgelerinde öne çıkmıştır. Fakat 2021-2023 arasında net kütle artışı, bu bölgedeki bilinçli farkındalığı ve modellemeyi değiştirmiştir.

DOĞU ANTARKTİKA’DA KAZANIMLARIN GELİŞİ, bu dönemde önemli buzul havzalarında belirgin değişiklikler göstermiştir. WL-QML bölgesindeki Totten, Moskova, Denman ve Vincennes Körfezi buzul havzalarında 2011-2020 arasında artan kütle kaybı gözlemlense de, 2021-2023 arasında bu kayıplar yavaşlamış ve bölge genelinde kayıplar yerine kazanımlar şeklinde bir eğilim belirginleşmiştir. Bu durum, uzun süredir sürmekte olan kütle kaybı anlatısına karşı daha geniş bir örüntünün ortaya çıktığını işaret etmektedir.

KÜRESEL DENİZ SEVİYESİNE ETKİSİ AIS’nin kütle değişimi, deniz seviyelerindeki değişimlere doğrudan yansımaktadır. 2002-2010 döneminde AIS, küresel deniz seviyelerinin yükselmesine yılda yaklaşık 0,20 mm katkıda bulunmuştur. 2011-2020’de bu katkı yaklaşık iki katına çıkarak 0,39 mm/yıl olarak kaydedilmiştir. Ancak 2021-2023’te AIS’nin deniz seviyesini düşürücü bir etkiye yol açtığı ve küresel yükselişi yaklaşık 0,30 mm/yıl ile dengelediği gözlemlenmiştir. Bu alışılmadık eğilimin, buz tabakasının kütle kazanmasının artmasına bağlı olarak yağışlardaki yükselişle ilişkili olduğu düşünülmektedir.

BUZUL KARARSIZLIĞI TEHLİKESİ, AIS’nin yakın gelecekteki istikrarı konusunda endişeleri artırmaya devam ediyor. WL-QML bölgesindeki Totten, Moskova, Denman ve Vincennes Körfezi gibi dört önemli havzanın Antarktika’daki en savunmasız alanlar arasında olması, bölgelerin parçalanmasının küresel kıyı toplulukları üzerinde yıkıcı etkileri olabileceği anlamına gelmektedir. Bu havzaların tamamen parçalanması durumunda deniz seviyelerinde 7 metreden fazla bir artış riski bulunmaktadır. Bilim insanları, bu bölgeleri daha ileri derecede istikrarsızlık gösterebilecek işaretler açısından yakından izlemektedir. GRACE misyonundan elde edilen veriler, 2002-2023 arasındaki büyük değişimlerin kapsamlı bir özetini sunmakta ve hem geçmiş kayıpları hem de mevcut kazanımları bir arada göstermektedir. Kütle kaybından kütle kazanımına doğru bu beklenmedik geçiş, Antarktika dinamiklerini anlamada yeni bir boyut kazandırmıştır.