Yapay zeka sayesinde bakterileri öldüren virüs üretildi

Stanford Üniversitesi ile Arc Enstitüsü’nden bilim insanları yapay zekâ yardımıyla 16 işlevsel virüs tasarladı; amacı, bakteri hedefleyen virüsler olan bakteriyofajların genomlarını bir adım ileri taşıyarak tedavi potansiyelini test etmek. Bu gelişme, sentetik biyoloji alanında çarpıcı bir kilometre taşı olarak kayda geçti ve bilim dünyasında hem umut verici hem de tartışmalı bir etki yarattı.

Araştırmanın yöneticileri Brian Hie ve ekip arkadaşları, Evo 1 ve Evo 2 olarak adlandırdıkları yapay zekâ modelleriyle çalıştı ve bakteriyofajların tamamını tasarlama çabasıyla, “tam genomların yapay zekâ ile tasarlandığı ilk örneği” olarak adlandırılan bir başarı elde etti. Yaklaşık 2 milyon genom üzerinde eğitilen yapay zekâ, virüs DNA dizilerindeki örüntüleri tanımayı öğrendi. Ekip, phiX174 adlı basit virüsün varyantlarını özellikle hedef alarak, toplam 302 tasarımı kimyasal olarak sentezledi ve laboratuvar ortamında test etti.

Bu tasarımlardan 16’sı, E. coli üzerinde etkili oldu ve bazıları doğal virüslerden daha yüksek performans gösterdi. Ancak bu gelişme, bilim camiasında kaygı uyandırdı; J. Craig Venter gibi öncü bilim insanları, teknolojinin yanlış kullanımı konusunda temkinli olunması gerektiğini vurguladı. Araştırmacılar, yapay zekâ eğitiminde insanları enfekte eden virüsleri özellikle dışarda bırakıldığını belirtse de, uzmanlar bu teknolojinin daha tehlikeli patojenler için kullanılabileceği ve genom tasarım becerilerinin yaygınlaşmasının biyogüvenlik risklerini artırabileceği konusunda uyarıyorlar.

ANTİBİYOTİKLERİN GELECEĞİ Bu çalışmalar, antibiyotik direnciyle mücadelede yeni bir kapı aralayabilir. Bakteriyofaj terapisi, virüslerle zararlı bakterileri hedef alarak antibiyotiklerin etkisinin azaldığı durumlarda umut vadeder. Yapay zekâ tarafından tasarlanmış virüsler, geleneksel tedavilere yanıt vermeyen enfeksiyonlar için alternatif bir seçenek sunabilir. Laboratuvar denemelerinde yapay zekâ ile tasarlanan birçok faj, doğal phiX174’ün ötesinde uygunluk gösterdi ve farklı E. coli suşlarında direnç hızla aşıldı. Bu gelişmeler, tedaviye yeni bir yön verirken aynı zamanda biyogüvenlik sorularını yeniden gündeme getiriyor.